O wyborze rodzaju pokrycia dachu decydują względy estetyczne, techniczne i cena. Dla rozwiązań konstrukcyjnych dachu bardzo istotny jest ciężar pokrycia.
Zmianie ulegają przekroje krokwi i łat oraz ich rozstaw. W budownictwie mieszkaniowym stosuje się zarówno pokrycia ciężkie, takie jak dachówki ceramiczne i cementowe, jak i pokrycia lekkie, do których można zaliczyć papy, gonty bitumiczne i blachy dachowe, płyty faliste bitumiczne i cementowe.
Typ pokrycia/ ciężar (kg/m2)
Strzecha 70
Dachówka ceramiczna 40-75
Dachówka cementowa 40-55
Gonty bitumiczne 8-15
Blachy dachowe 2-10
Papa 1-5
Płyty faliste bitumiczne 3-4
Wytwarza się z uszlachetnionej gliny. Mają różne kształty, przekrój poprzeczny płaski lub wyprofilowany o różnej głębokości tłoczenia.
Zależnie od technologii produkcji dzielimy je na:
- tłoczone - wytwarzane w formach - Holenderka, Mnich- mniszka
- ciągnione - cięte taśmowo z uformowanej uprzednio gliny-karpiówka
Ze względu na kolorystykę dachówki dzielimy na:
naturalne - naturalny kolor wypalonej gliny
barwione w masie lub powierzchniowo
glazurowane, szkliwione - pokryte cienką szklistą powłoką, która jest wynikiem podwójnego wypalania
angobowane - pokryte warstwą gliny lepszej jakości, która po wypaleniu tworzy powłokę matową lub półmatową
Zalety dachówek ceramicznych:
- bardzo długa trwałość - ponad 100 lat;
- niepalne i odporne na zmiany temperatury, odporne na uszkodzenia przez wiatr;
- doskonale tłumią hałas (odgłosy intensywnego deszczu);
- łatwa wymiana zniszczonych pojedynczych dachówek.
Wady dachówek ceramicznych:
- duży ciężar (40-70 kg/m2) powoduje konieczność wykonania solidnej więźby dachowej.
Produkowane są z mieszaniny cementu, piasku, wody, plastyfikatorów i pigmentów. Masa betonowa jest walcowana, cięta i wytłaczana w formach aluminiowych. Najbardziej popularne kształty dachówek cementowych to: pojedyncza i podwójna esówka, podwójna rzymska, staroniemiecka, karpiówka, celtycka. Dachówki betonowe trudno odróżnić od dachówek ceramicznych, od których są tańsze i dlatego są coraz częściej wybierane przez inwestorów.
Pokrycia z blachy zalicza się do pokryć lekkich i można je stosować do renowacji starych pokryć dachowych. Trwałość pokryć z blachy określa się na 50-60 lat.
Blachy dachowe płaskie, cynkowe lub ocynkowane, występują w formie arkuszy. Dawniej powszechnie stosowane, dziś ustępują miejsca nowoczesnym blachom powlekanym lub cynkowo-tytanowym.
Blachy dachowe powlekane są wykonane z aluminium albo stali powlekanej obustronnie warstwą cynku lub warstwą aluminiowo - cynkową, pokrytej powłoką ochronną (poliester, akryl, plastizol,) lub warstwą aluminiowo-cynkową (Aluzink). Blachy powlekane są bardziej odporne na czynniki zewnętrzne niż blacha ocynkowana.
Blachy miedziane - są trwalsze, ale droższe. W miarę upływu czasu pokrywają się zielonym nalotem (patyną), który nadaje im szlachetny wygląd Trwałość pokryć miedzianych przekracza 300 lat.
W zależności od przekroju poprzecznego blachy dzielimy na: płaskie, lub profilowane: trapezowa, falista, krzywoliniowa. W zależności od wysokości profilu mówimy o blachach głęboko i niskotłoczonych. Blachy dachówkowe (blachodachówki) są wytłaczane w kształcie tradycyjnych dachówek ceramicznych.
Aby uniknąć dużych strat materiału wskutek cięcia arkuszy, w przypadku dachu o skomplikowanym kształcie stosuje się panele (długości ok. 1 m) składające się z jednego rzędu blachodachówek z wbudowaną łatą nośną
Blachy dachówkowe z posypką ceramiczną są pokryte granulatem ceramicznym lub posypką mineralną. Jako lepiszcze służy żywica akrylowa lub poliester. Wydłuża to trwałość pokrycia, tłumi odgłosy opadów deszczu, ale zwiększa koszty.
Pokrycie z trzciny - stosuje się na dachy dwu- i czterospadowe oraz naczółkowe i półszczytowe, najlepiej o nachyleniu 52 st. Na lukarnach kąt nie może być mniejszy niż 28-30 st. Optymalna grubość pokrycia to 28-38 cm. Im mniejszy kąt nachylenia dachu, tym grubsza układana warstwa. Trzcina na pokrycie musi być jednoroczna, koszona między listopadem a lutym, po pierwszych przymrozkach, przed układaniem na dachu jej wilgotność nie może przekroczyć 15%. Ułożoną strzechę należy specjalnym impregnatem zabezpieczyć przed ogniem, a do wiązania trzciny należy używać żaroodpornego drutu chromoniklowego. Co trzy lata należy powtarzać impregnację, a co kilkanaście lat wyrównać powierzchnię przez ubijanie.
Papa to wyrób, którego warstwę nośną stanowi osnowa nasycona materiałem bitumicznym. Osnowa zapewnia papie odpowiednią wytrzymałość. Papy tradycyjne mają osnowę wykonaną z tektury albo tkaniny z włókien organicznych lub mineralnych, nasyconych smołą lub asfaltem (papy smołowe i asfaltowe). Papy nowej generacji są kilkuwarstwowe - mają osnowę z tkaniny poliestrowej, włókna szklanego, poliestrowo - szklaną lub z wytłaczanej folii aluminiowej. Osnowa jest pokryta obustronnie powłoką bitumiczną niemodyfikowaną lub modyfikowaną. Modyfikacja zwiększa odporność powłoki na zmiany temperatury i starzenie, podwyższa jej elastyczność; zapobiega to „spływaniu" papy z dachu nagrzanego pod wpływem słońca, chroni przed utratą szczelności przy ruchach pokrycia związanych ze zmianami temperatury. Papy nowej generacji są najczęściej termozgrzewalne.
Zależnie od miejsca ułożenia i pełnionej funkcji papy dzielimy na:
wierzchniego krycia - stosowane jako wierzchnie warstwy pokryć wielowarstwowych, pokryte posypką (łupkową, bazaltową lub ceramiczną) zabezpieczającą przed wysoką temperaturą i promieniowaniem ultrafioletowym;
podkładowe - stosowane jako spodnie warstwy asfaltowych pokryć dachowych i wielowarstwowych izolacji wodnych, przeciwwilgociowych i parochronnych, pokryte posypką z piasku kwarcowego;
izolacyjne - stosowane jako spodnie warstwy asfaltowych pokryć dachowych i wielowarstwowych izolacji wodnych, przeciwwilgociowych lub parochronnych, pokryte posypką z talku, który zabezpiecza przed sklejaniem;
specjalne - wentylacyjne (perforowane lub zgrzewane), paroizolacyjne. Papy wentylacyjne stosuje się by nie dopuścić do kondensacji pary wodnej w warstwie izolacji dachu.
Na pokrycie dachowe stosuje się jedną lub dwie warstwy papy. Przy kryciu pojedynczym występuje tylko papa nawierzchniowa o gr. 5-6 mm. Przy kryciu podwójnym stosuje się papę podkładową o gr. 2-4 mm oraz nawierzchniową o gr. 3-5 mm.
Wierzchnią warstwę papy zgrzewa się z warstwą podkładową palnikiem gazowym, którym podgrzewa się spodnią powłokę termozgrzewalną w miarę rozwijania rolki papy. Papa przykleja się do podłoża pod własnym ciężarem.
Gonty bitumiczne są to prostokątne pasy z papy asfaltowej, których dolne krawędzie są powycinane w różne kształty (trójkątne, prostokątne, sześciokątne, faliste, rybia łuska) w taki sposób, że ułożone na dachu przypominają dachówki.
Warstwa wierzchnia jest pokryta posypką łupkową, bazaltową lub ceramiczną w różnych kolorach albo folią miedzianą. Można je układać na dachach stromych (nachylenie do 87°) o skomplikowanych kształtach.
Dzięki małym wymiarom pasów ilość odpadów jest minimalna. 1 m2 pokrycia z dachówek bitumicznych waży od 7 do 16 kg.